Samen Thuisgeven in Deventer
Van statushouder naar Deventernaar. Kerken en gemeente Deventer samen. Durven we deze uitdaging aan?
Afgelopen maanden heeft KDD met de gemeente Deventer gesproken over welke rol de Deventer kerken zouden kunnen en willen spelen in de opvang van asielzoekers en meer concreet statushouders. We kennen de beelden van vorige zomer (naar verwachting ook deze zomer) van mensen die hier in ons land asiel aanvragen en buiten moeten slapen. Een overheid die kennelijk niet het draagvlak en de durf heeft om de problemen op te lossen. Het gaat nu niet om de analyse, het gaat om een bijdrage van de Deventer kerken in de oplossing. Daarbij kan ook de recent verschenen brochure Samen Thuisbrengen, het voorbeeld uit Kampen van samenwerking tussen gemeente Kampen en kerken ons wellicht helpen. En ook binnen de Deventer kerken is er al langere tijd ervaring het omzien naar asielzoekers.
Het verzoek van de gemeente Deventer
De gemeente Deventer heeft het KDD gevraagd of de Deventer kerken zouden kunnen aangeven welke rol zij kunnen en willen spelen in de opvang van met name (een groter aantal) statushouders. Het KDD heeft dit gedaan, maar het matchen van vraag en aanbod is niet zo eenvoudig als het lijkt. In april heeft een gesprek plaatsgevonden met de Wethouder en in mei volgt een tweede gesprek. Doel van deze gesprekken is om meer inzichtelijk te maken hoe de kerken in Deventer en de gemeente Deventer elkaar kunnen helpen.
Begrippenkader
Mensen die in Nederland binnenkomen met het doel asiel aan te vragen melden zich in het opvangcentrum in Ter Apel. Daar wordt beoordeeld of de gronden voor het verzoek valide zijn om een asielprocedure te starten. Is dat het geval dan volgt plaatsing in een AZC (asielzoekerscentrum) onder verantwoordelijkheid van COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers). De asielprocedure is een proces tussen IND (Immigratie- en Naturalisatiedienst) en de asielzoeker. Op het moment dat asiel wordt verleend wordt de asielzoeker een statushouder. De statushouder wordt voor huisvesting toegewezen aan een gemeente. Tot begin 2022 was de statushouder zelf verantwoordelijk voor zijn inburgering. Van begin dit jaar is dat een verantwoordelijkheid van de gemeente.
De organisatie van inburgering in de gemeente Deventer
De gemeente Deventer heeft vorig jaar besloten over de organisatie van de inburgering. Het traject van inburgering is weergegeven op de website van de gemeente Deventer. Dat begint met een intake bij de consulent inburgering, die aan de hand van een beoordeling van de situatie van de statushouder een leerroute en een persoonlijk plan opstelt. Daarin wordt aangegeven welke onderdelen van de inburgering relevant zijn en welke individuele opgaven dit oplevert voor de statushouder.
De volgende stap in het proces is het verkrijgen van woonruimte, inschrijving in de gemeente en het aanvragen van en uitkering. Dit deel van het proces wordt door Vluchtelingenwerk uitgevoerd en begeleid geurende de eerste anderhalf jaar na binnenkomst in Deventer.
Zo snel mogelijk daarna start de leerroute: een combinatie van taalonderwijs, participatieverklaring (sociale integratie, meedoen in de samenleving), arbeidsmarkt (ontwikkelen naar werk en zelfstandig inkomen) en de cursus omgaan met geld in Nederland. De voortgang wordt gevolgd in gemiddeld 4 gesprekken met de consulent inburgering per jaar. Uiteindelijk moet dit uitmonden in het slagen voor het inburgeringsexamen.
Vele organisaties die een rol spelen
Naast vluchtelingenwerk zijn er opleiders gecontracteerd voor het taalonderwijs, zijn er via de Bibliotheek taalcoaches beschikbaar en hulp bij digitale vaardigheden, kan via Rechtop hulp worden geboden bij deelname aan diverse maatschappelijke activiteiten, zijn er budgetcoaches die kunnen helpen, kan Konnected helpen bij arbeidsbemiddeling en zo zijn er nog diverse organisaties (Humanitas, Stichting Present) die een rol spelen in het traject van inburgering.
De aantallen statushouders die naar Deventer komen nemen toe
In de afgelopen jaren werden er jaarlijks zo’n 140 statushouders voor huisvesting aan de gemeente Deventer toegewezen. Zij komen pas naar Deventer op het moment dat er een woning beschikbaar is. Op landelijk niveau is er een lange wachtrij van statushouders, die daarom nog in AZC’s verblijven. Recent is besloten de aantallen statushouders voor opname door gemeenten te verhogen. Dit jaar zal het aantal voor Deventer vermoedelijk groeien naar 180 en volgend jaar wellicht naar een aantal dat ergens ligt tussen de 200 en 300 per jaar. De aantallen zijn nog niet bekend en mede afhankelijk van de instroom en doorstroom op landelijk niveau en zullen daarom ook in de loop van de komende jaren variëren.
Omdat deze hogere aantallen betekenen dat de woningproductie hiervoor extra moet worden opgevoerd en dit niet in een zeer kort tijdsbestek is te realiseren, heeft de gemeente Deventer gekozen voor een zogenaamde tussenopvang. Zo komen er onder andere op het terrein naast het AZC in Schalkhaar containerwoningen voor opvang van individuele statushouders. Maar dat is niet voldoende. Er wordt gezocht naar extra mogelijkheden, zowel voor alleengaande statushouders als voor gezinnen. De opgave voor het realiseren van voldoende definitieve huisvesting ligt bij de Deventer corporaties.
Naasten gezocht
Er is een mooi traject uitgezet, taken verdeeld en georganiseerd om de inburgering tot een succes te maken. Maar wie wil de naaste zijn voor een statushouder om zijn of haar weg te vinden van inburgeraar tot Deventernaar? Immers elke statushouder wordt geconfronteerd met grote onzekerheden. Wat zijn de regels in dit land, wie kan ik vertrouwen, waar kan ik mijn hart luchten, wie kan mij een hart onder de riem steken als ik het niet meer zie zitten, hoe zit het met mijn gezin, welke fouten mag je hier maken, enzovoort…. Hoe belangrijk is het dan om iemand te kennen die heeft laten zien zich om je te bekommeren, die de deur voor je opendoet als je hulp nodig hebt, die je situatie kent en die je mag bellen als je ergens vastloopt.
Samen Thuisgeven
De aanpak die we voor ogen hebben is gebaseerd op het vormen van een kring rondom een statusgezin. Zij helpen dit gezin met alle vraagstukken die voorbij komen. Bijvoorbeeld invullen van formulieren, betalen van rekeningen, inrichten van het huis, meenemen naar sport, boodschappen doen enzovoorts. Daarnaast willen we inlooplocaties om samen te komen in de buurt waar je ervaringen kan delen met lotgenoten. Soms is daar ook wat budget voor nodig. Dit willen we aan de gemeente Deventer vragen. Door aandacht voor deze opvang in de publiciteit wordt de drempel voor anderen om ook mee te helpen lager.
Vervolgacties
Er lopen op dit moment diverse vervolgacties:
- KDD probeert regelmatig aan tafel te zitten met de gemeente Deventer om te kijken hoe de samenwerking tussen kerken en gemeente Deventer verbeterd kan worden.
- De KDD initiatiefgroep voert gesprekken met diverse partijen om vraag en aanbod beter in beeld te krijgen.
- De KDD initiatiefgroep probeert op korte termijn met een praktische vraag te komen naar kerkleden over welke hulp nodig is en hoe deze georganiseerd kan worden. Dan kunnen kerkleden zich hiervoor ook gericht aanmelden.